Panik Atak

Panik atak nedir? Panik atak nasıl tedavi edilir?

Panik atak aniden ortaya çıkan ve kişiyi dehşete düşüren bir tür korku nöbetidir. İnsanların kriz olarak tanımladıkları bu duruma biz panik atak diyoruz. Ortalama 10-30 dakika arasında süren ve yine yaklaşık 15. dakikada maksimum seviyesine ulaşan bir tür nöbettir. Panik atağın belirtileri:

• Çarpıntı

• Titreme

• Terleme

• Uyuşma

• Nefes darlığı

• Boğulma hissi

• Midede kramp, kasılma ve buna eşlik eden “Öleceğim, felç geçiriyorum, aklımı kaybediyorum, kontrolümü kaybediyorum.” korkularıdır.

Tabii ki belirtiler ve semptomlar öznel yaşantılara göre farklılık gösterebilmektedir. Her yıl sağlıklı bireylerin de %10’u bir kez atak geçirebilmektedir ancak bir kez atak geçiriyor olmak panik bozukluk tanısı konulup tedaviye başlandığı anlamına gelmemektedir. Panik bozukluk diyebilmemiz için birtakım komponentler vardır, burada panik atakların tekrarlaması, diğer noktada atakların arasında kişinin beklenti kaygısını geliştirmesi yani “Ya yine atak gelirse?” huzursuzluğunu, endişesini gün içinde de taşıyor olmasıdır. Buna eşlik eden felç geçireceğim, ölüyorum, aklımı kaybediyorum korkuları yani kişinin bedensel duyumlara yüklemiş olduğu katastrofik anlam -felaketleştirici bir anlam- diyebiliriz.

Bir diğer komponent ise kaçınmaları olması. Panik atak kişide kaçınma durumuna yol açarak hem sosyal hem de iş hayatından uzaklaşmasına neden olabiliyor. Bu durum kişinin atak geçirdiği ya da geçirmeyi düşündüğü alanlardan uzaklaşması, kaçınması ile açıklanabilir. Tek başına atak geçiren bir kişinin tek başına kalmak istememesi ya da kalabalık bir ortamda atak geçiren bir kişinin de kalabalık ortamlara girmemesi örneklendirilebilir. Burada kişinin işlevselliğinin bozulması ve bu diğer komponentlerin olması bize panik bozukluğu düşündürür.

Panik bozukluk tedavisi olan bir rahatsızlıktır ve panik bozukluk hastalarının üçte ikisi (⅔’ü) kadınlardır. Panik atakların sıklığı ve yoğunluğu erkeklere göre daha fazla olabilmektedir. Genellikle başlangıç yaşı 20’li yaşların başıdır. Tetikleyici birçok farklı sebeple olumsuz yaşam deneyimi, stres veren bir olayla tetiklenebilmektedir. Terapi sürecinde kişinin kaçınmış olduğu durumlara, duyumlara ve duygulara odaklanır ve bunların üzerine gidilir. Atakların çok süreğenleştiği ve tedavinin geciktirildiği vakalarda ise ilaç tedavisi ile birlikte psikoterapi kombinasyonu şeklinde tedavi planlanabilmektedir. Tedavisi olan bir rahatsızlıktır ancak tedavinin önündeki en büyük engel kişinin bedensel bir rahatsızlığı olduğuna dair inancıdır. Bu da tedavinin geciktirilmesi ve atakların sıklaşmasına, süreğenleşmesine sebep olabilmektedir.

Her 10 kişiden birisi hayatları boyunca en az bir kez panik atak geçirebilir. Panik atak geçiren herkes herhangi bir ruhsal hastalığa sahiptir anlamına gelmez. Ancak bazen panik ataklar beklenmedik zamanlarda, beklenmedik yerlerde, uygun olmayan durumlarda ortaya çıkar ve kişinin yaşantısını bozmaya başlar. Bir panik atak  sırasında kişide bir takım fiziksel belirtiler ortaya çıkar. Öncelikle çarpıntı, nefes darlığı, el titremesi, el ayak kesilmesi, sanki güçsüzleşme düşecek gibi olma, etrafı farklı algılama gibi belirtiler ayrıca bununla beraber kişinin ölmekten düşmekten bayılmaktan veya çıldırmaktan korkuları ve yine bununla birlikte yaptığı birtakım davranışlardır. Çoğu zaman panik atak yaşayan kişi ya bulunduğu ortamı terk eder ya bir doktora başvurur veya yanına birilerini çağırır ve kendine kötü bir şeyler olduğunu hissetmektedir. Panik atakta genelde tıbbi bir neden yoktur. Eğer bu durumlar hayatınızı etkiliyor ise mutlaka bir psikiyatri destek almanızda fayda vardır.

Panik atağın belirtileri nelerdir? Panik Atak Anında Neler Yapılabilir? Öneriler

Panik atak aniden başlayan ve kişinin hayatını olumsuz yönde etkileyen bir beyin hastalığıdır. Panik atağın belirtilerini kısaca özetlemek gerekirse:

• Kalp çarpıntısı, kalp duyumlarını hissetme

• Titreme, terleme, boğulacak gibi hissetme, nefes almakta güçlük, soğuk soğuk terleme

• Göğsümüzü bir sıcaklık basmış gibi hissetme

• Sırttan aşağı kaynar sular dökülüyor gibi hissetme belirtileri aynı zamanda kasılmalar, mide bulantısı, kusmalar görülebilmektedir.

Panik atakta kişiyi en fazla tedirgin eden belirtilerden bir tanesi de depersonalizasyon derealizasyon dediğimiz kişinin kendine ve çevresine yabancılaşma hissidir. Panik atak sırasında beyin adeta kişiyi savunma altına alır ve birtakım anksiyete belirtileri ortaya çıkartır. Bu belirtiler arasında da en fazla dikkati çeken kalp çarpıntısı ve nefes açlığının kişide başına olumsuz bir şey geleceği ile ilgili düşüncelerin oluşmasıdır. Aynı zamanda panik atak sırasında kişide yoğun bir ölüm korkusu oluşabilmektedir. Panik atak kişinin hayatını son derece olumsuz yönde etkiler ve bir müddet sonra kişi bu fiziksel belirtileri olumsuz bir hastalık olarak yorumlar ve doktor doktor dolaşmaya başlar genellikle Panik atağın süresi 15 dakika ile 20 dakika arasında sürmektedir, bazı vakalarda 1 saate kadar uzayabilmektedir.

Peki hayatımızı bu kadar etkileyen panik ataktan nasıl kurtulabiliriz?

Özellikle panik atak sırasında nefes egzersizlerini dikkat etmeniz panik atağın şiddetini hafifletebilir. Panik atak sırasında 4’e kadar sayıp nefes almamız 4’e kadar sayıp nefesimizi içimizde tutmamız ve yine 4’e kadar sayıp nefesi yavaş yavaş ağzımızdan vermemiz atağın hafiflemesine yardımcı olabilir. Bu sırada nefese odaklanmak zihnimizden geçen olumsuz düşüncelerden ayrışmamıza, onlardan uzaklaşmamıza ve panik atağın şiddetinin hafiflemesini sağlar.

Bir diğer öneri ise atak sırasında ayağa kalkıp dik pozisyona geçmektir. Bildiğiniz gibi kişi sıkıntı halinde öne eğilip bir savunma mekanizması gösterir. Bu sırada zihnimizde olumsuz bir şey olacağına dair düşünceler daha da artabilir. Biz ise bunun tam tersini oluşturmak için bir anda dik pozisyona geçip bayağı kalkmalıyız ve herhangi kötü bir şey olmadığını kendinize hatırlatmalıyız.

3. öneri ise bulunduğunuz ona odaklanmanız. O sırada büyük ihtimalle zihninizden olumsuz düşünceler geçtiğini fark edeceksiniz ve bunun bir panik atak olduğuna dair düşünceleri kendinize telkin etmeniz gerekiyor. Eğer bu düşünceleri kendimize telkin edersek,  bu durumu geçici bir durum olduğunu daha önce de defalarca yaşadığınızı ve başınıza herhangi bir olumsuz şey gelmediğini kendinize hatırlatarak rahatlar ve panik atağı sonlandırabilirsiniz.

Panik atak sırasında zihnimizden geçen düşüncelere odaklanmak, bu düşüncelerin doğru olduğunu saptamak da panik atakları durdurabilir. Zihnimizden geçen olumsuz düşüncelerle ilgili bir sorgulama içine girmek bu düşüncelerin anlamsızlığını kavramamıza yardımcı olabilir.

Panik atağı hafifletmek için uygulayabileceğiniz bir diğer yöntem ise kasılıp gevşeme egzersizleridir. Burada vücudumuzun tamamını kasabileceğimiz gibi sadece sağ kolumuzu, sol kolumuzu, sol bacağımızı, sağ bacağınızı, sırayla 30 saniye kasılı bırakarak fiziksel duyumuzu başka bir noktaya odaklayabiliriz ve zihnimizden geçen olumsuz düşüncelerden ayrışmış olabiliriz. Bu şekilde panik atağa hafifletmemiz mümkündür. Eğer siz de panik atak yaşıyorsanız ve vermiş olduğumuz bu tavsiyeler size yardımcı olmadı ise mutlaka profesyonel bir destek almanızda fayda vardır.

Panik Atak Tedavi Çeşitleri

Panik atağın tedavi çeşitlerinden biri nefes egzersizidir. Bunu iki bölümde inceleyebiliriz.

İlkinde kişi oturduğu yerde arkaya yaslanarak 3 saniye derin nefes alıp o aldığı nefesini 3 saniye içinde tutarak daha sonra iki katı süre olacak şekilde yani 6 saniyede dışarıya verdiği durumda bunu 3-4 defa tekrar ederse nabzı düşecektir ve rahat hissettirecektir.

İkincisi ise kişi sırt üstü yatarak ayaklarını düz uzatarak sol eli göğsün üstünde sağ eli karnının üstüne olacak şekilde nefesini alıp verebilir. Nefesini alıp verdiğinde karnında hayali bir balon olduğunu düşünebilir. Bu balonu şişirip indirmeye çalışırsa doğru nefes alıyor demektir, fakat kişiler atak sırasında nefes egzersizi yapmaları akıllarına gelmeyebilir. Bu yüzden atak dışındaki zamanlarda da nefes egzersizi yapılırsa bu hayatında bir rutin haline gelerek daha sonra bu egzersizi panik atak halinde de kullanabilirler.

Fiziksel egzersizlerde ise kişi haftanın 3-4 günü en az yarım saat olacak şekilde yürüyüş yapması gerekir. Bu kişinin bedenini rahatlatacaktır ya da panik atak durumlarında kasılmasına engel olabilecek durumlardan biridir. Atak hastaları genelde ilaçtan uzak durmak istiyorlar. Bunun sebepleri ilaçların bağımlılık yapacağı düşüncesi ve bağımlılık korkularından dolayıdır. Atakta kullanılan ilaçlar bağımlılık yapmazlar. Bu yanlış bir bilgidir.  Psikiyatri ilaçları 15 ila 20 gün arası etkilerini gösterdikleri için kişi ilacı etkili olmadığını düşünüyor ve bu sırada Atak geçebilir. Ancak ilaçlar 15’inden sonra etkilerini gösterecektir ve panik atak üzerinde etkisi olacaktır.

Peki bu 15-20 gün içinde kişi ne yapmalıdır? Az önce anlattığımız gibi nefes egzersizi uygulayabilirler, fiziksel aktiviteler yapılabilir. Veya panik atağın bir yanlış alarm olduğunu, aslında ortada bir tehlike olmadığını düşünerek de bu durumun üstesinden gelebilirler.

Psikoterapinin etkisi olumsuz düşüncelere yani ortada olduğu varsayılan bir tehlikenin aslında olmadığını düşünmek için etkilidir. Olumsuz düşünceleri olumluya çevirmede bize faydası olacaktır veya öğretecek olan diğer teklifleri uygulamada bize katkısı olacak bir yöntemdir.

Bilişsel davranışlı terapi panik atak tedavisinde kullanılan önemli bir tekniktir. Kişinin olumsuz davranışlarını, olumsuz düşünce ve algılarını olumluya çevirmede önemli bir yöntemdir.