Geniz Akıntısı

GENİZ AKINTISI NASIL GEÇER NEDENLERİ VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Geniz akıntısı ve bağlı olduğu faktörler günlük yaşantılarına bağlı olarak bireyler farklı ortamlarda bulunmak durumunda olabilmekle veya çeşitli çevresel etkenlereve faktörlere maruz kalabilir. Tüm bu etmenler farkli sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir. Bu rahatsızlıkların başında kimi zaman uzun süre devam edebilen geniz akıntısı gelir. Hayat kalitesini de ciddi oranda olumsuz etkileyebilen geniz akıntısının etkili bir şekilde giderilmesi ise öncelikle “Geniz akıntısı nedir ve neden olur?” sorularının cevaplanmasına bağlıdır.

Geniz Akıntısı Nedir?

Burun boşluğu ile burun boşluğunun ağız boşluğu ile birleşme noktası olan geniz bölgesi anatomik olarak çok sayıda salgi yeteneğine sahip bezlerle doludur. Bu salgı bezleri özellikle solunan kuru havanin ısıtılıp nemlendirilmesi adına burun boşluğunu kaplayan mukoza dokusunda yer alır.

Aksi takdirde nemlendirilmeyen hava, burun boşluğundan başlayarak solunum sistemini oluşturan dokuların yüzeylerini kurutarak tahriş ve iltihaba neden olabilir. Çeşitli etkenler nedeniyle bu salgı bezlerinin fazla çalışması sonucu gereginden fazla mukozal salgı burun deliklerinden veya geniz üzerinden akarak direne olabilir. Bu durumda ise burun akıntısı ve geniz akıntısından söz edilir. Geniz akıntısına neden olan etkene göre akıntının rengi, dokusu ve biyolojik özelliği değişkenlik gösterir.

Geniz Akıntısı Neden Olur?

Geniz akıntısına konu olan salgı, sağlıklı insanlarda akıntıya neden olmayacak yeterli miktarlarda burun mukozasının nemli tutulması adına sürekli üretilir. Ancak vücudun içi ya da dış kaynaklı çeşitli etkenler nedeniyle bu salgı artış  gösterdiğinde veya belirli anatomik bölgelerde üretilen salgı, mukoza boyunca hareket edemediği durumlarda, üretilen salgı geniz yoluyla direne olarak geniz akıntısı olarak karşımıza çıkar. Bazı enfeksiyon veya kimyasal etkenler nedeniyle iltihabi reaksiyon meydana gelmesi salgıların artmasına neden olur ve salgıyla beraber iltihabi sıvıların da geniz akıntısında yer almasına yol açar.

Yine iltihabi özellik göstermeden vücuttaki salgı bezlerinin çeşitli fizyolojik durumlar veya kronik hastalıklar nedeniyle fazla çalışması geniz akıntısı olarak izlenir.

Geniz bölgesindeki bezlerin salgıları burun boşluğundaki çeşitli anatomik engeller nedeniyle bu yönde ilerleme gösteremezse, biriken salgılar geniz yoluyla akarak direne olur ki, bu da sık görülen bir diğer geniz akıntısı mekanizmasıdır. 

Geniz Akıntısının Sebepleri Nelerdir?

Klinikte tespit edilen geniz akıntısı nedenleri aşağıdaki  gibi özetlenebilir:

Soğuk hava: Burun boşluğundan soğuk hava solunması bu bölgedeki kan damarlarının kasılarak daralmasına ve buna bağlı burun salgılarında artışa yol açar.

Kuru hava: Sürekli kuru havanın solunması burun mukozasını kurutup tahriş edeceği için salgı bezleri mukozayı korumaya yönelik salgılarını arttırır.

Soğuk algınlığı, grip gibi viral enfeksiyonlar:

Solunum yoluyla bulaşan ve buraya yerleşen enfeksiyonlarda salgılar artış gösterirken iltihabi sıvıların da eklenmesiyle daha yoğun, yapışkan ve yeşil renkli akıntı şikayeti meydana gelir.

Akut veya kronik sinüzit: Burun boşluğu boyunca uzanan mukozanın çeşitli sebeplerle enfekte olması, sinüs boşluklarında iltihabi sıvıların birikmesi gibi durumlarda yoğun iltihabi geniz akıntısı şikayetine rastlanır. 

Alerji: Bireyin alerjik olduğu maddeleri soluması durumunda burun mukozası boyunca alerjik reaksiyon gelişerek akışkan, bol sıvı salgı üretimi gerçekleşir.

Burun boşluğunda yabancı cisim varlığı:

Özellikle küçük yaştaki çocukların burun boşluğuna yabancı cisim kaçması durumunda salgılar belirli anatomik lokalizasyonlarda birikerek genizden akıntıya yol açabilir.

Bu salgılar zamanla enfekte olarak iltihabi karakter kazanabilir.

Burun boşluğunun daralması: 

Burun etlerinin büyük olması, burun orta duvarının eğriliği veya başka anatomik engellerin varlığı gibi durumlarda salgılar yeterli drene olamadığından geniz akıntısına yol açabilir.

Gebelik:

Gebeliğin gerçekleşmesini takiben kan damarlarının genişlemesi ile beraber vücut salgılarında artış yaşandığı için burun salgıları da yüksek miktarda üretilir.

Hava değişiklikleri : 

Burun mukozasının alışkın olduğu solunan havadaki değişimler veya hava sıcaklığının değişkenlik göstermesi salgı üretim alışkanlığını da değiştirebilir.

Çok baharatlı gıdaların alınması:

Fazla baharatlı gıdalar burun mukozasını ve koku almaktan sorumlu hücreleri tahriş ederek salgı üretimini arttırabilir.

Çeşitli kimyasalların solunması: 

Yoğun kokulu parfümler, sigara dumanı, tozlu hava gibi kimyasalların solunması durumunda vücut burun salgısını artırarak kendini kimyasallara karşı korumak ister.

Bazı ilaçların yan etkileri:

Doğum kontrol hapları veya tansiyon ilaçları gibi bazi ilaçların yan etkisi olarak geniz akıntısı görülebilir.

Bunlar dışında daha az sıklıkla ağız boşluğunun gerisinde ve yutakta çeşitli sıvıların veya gıdaların yeterli ve etkili yutulmamasi nedeniyle biriken salgı ve sıvılara bağlı geniz akıntısına benzer şikayetler gelişebilir.

Geniz Akıntısına Hangi Şikayetler Eşlik Eder?

Geniz akıntısı şikayeti altta yatan çeşitli hastalıklara bağlı olarak başka belirtilerle beraber görülür. 

Bunlar arasında aşağıdakiler sayılabilir:

Burun akıntısı: 

Fazla miktardaki salgı, geniz üzerinden direne olabileceği gibi burun akıntısını da beraberinde getirebilir.

Burun tıkanıklığı : 

Burun boşluğundaki yüksek miktardaki salgı solunumu da olumsuz etkileyerek burun tıkanıklığına neden olur.

Öksürük: 

Geniz akıntısı gırtlağa giderek burada tahrişe ve iltihaba neden olarak öksürüğe yol açar.

Boğaz ağrısı: 

Özellikle iltihabi özellikteki geniz akıntısı ağız boslugunun gerisi, yutak ve gırtlakta iltihabi reaksiyonlarin gelişmesine ve bu nedenle boğaz ağrısına sebep olur.

Boğazda şişlik hissi: Aynı boğaz ağrısında  olduğu gibi meydana gelen iltihabi reaksiyon dokularda şişlik ve lenf bezlerinde büyüme ile neticelenir.

Baş ağrısı: Özellikle sinüzit gibi sebeplerden kaynaklanan geniz akıntısı şikayetinde biriken burun salgısı sinüs duvarlarlarında gerilmeye neden olarak baş ağrısı yapabilir.

Bulantı-kusma: Geniz akıntısı yutak ve gırtlağı tahriş ederek bulantıya yol açabilir.

Ağız kokusu: Geniz üzerinde ağız boşluğu gerisine ve yutaga akan salgılar iltihaplanarak kötü ağız kokusuna sebep olabilir.

Orta kulak iltihabı: Orta kulak boşluğu östaki borusu üzerinden genizle bağlantılı olduğundan geniz akıntısı bu yol üzerinden orta kulağa ulaşarak burayı iltihaplandırabilir.

Bunun sonucunda işitme azlığı, kulak ağrısı, çınlama, boğuk duyma gibi şikayetler gelişir.

Geniz Akıntısının Giderilmesinde Neler Yapılır?

Geniz akıntısı şikayeti olan hastalarda öncelikle geniz akıntısına neden olan rahatsızlığın ne olduğunun iyi tespit edilmesi gereklidir. Bunun için geniz akıntısının sıklığı, dokusu ve yapısı gibi özellikler araştırılır, ayrıntılı bir hastalık öyküsü alınır, varsa ek şikayetler sorgulanır.

Ardından detayli bir fizik muayene yapılır. Gerekli görüldüğünde ek görüntüleme tetkiklerine başvurularak tanı konur. Altta yatan hastalığa göre uygun tedavi planlanır. Buna göre asagidakiler geniz akıntısının giderilmesi adına uygulanabilir:

İltihabi karakterde bir geniz akıntısı varlığında enfeksiyonun tedavi edilmesi gereklidir. Sinüzit gibi bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi reçete edilir. Grip gibi viral enfeksiyonlarda gerekli görüldüğünde antiviral tedaviler hastaya verilebilir.

Soğuk algınlığı gibi daha hafif enfeksiyonlarda semptomatik iyileşme yapacak ilaçlar verilerek hastaya istirahat ve bol sıvı alımı tavsiye edilir.

Burun salgısını azaltmaya yönelik antihistaminik ve dekonjestan içerikli burun açıcı spreyler sıklıkla reçete edilir. Burada önemli olan nokta, burun dekonjestanlarının hekim tarafından belirlenen sürenin dışında kesinlikle kullanılmamasıdır. Bunun nedeni, gereğinden fazla ve sık kullanım sonucunda iyileşme yerine mevcut klinik durumda kötüleşme veya tekrar etme sıklıkla meydana gelir.

Nazal steroid içerikli spreyler son yıllarda sıklıkla tedavide kullanılır. Özellikle tıkanıklıklara bağlı akıntılarda ve salgıların azaltılmasında etkilidir.

Akıntının giderilmesinde üretilen salgının yoğunluğunun azaltılarak akışkan hale getirilmesi önemlidir. Bol sıvı alımı, ayrıca, burun boşluğunun tuzlu veya okyanus su içerikli yıkama solüsyonlarıyla yıkanması, soğuk buhar makinesi kullanarak buhar solunması vasıtasıyla nemlendirilmesi veya mukolitik ilaçların kullanılması gibi yöntemlere de başvurulabilir.

Sıcak içecek veya çorba gibi gıdaların tüketilmesi de geniz akıntısının azaltılmasında faydalıdır. Uyku öncesinde yastığın yükseltilmesi akıntının gece boyunca azaltılmasında ve meydana getirebileceği tahrişin önlenmesinde önemlidir. Tedavilemizle ilgili bazı hasta röportajlarımız